1.     A) Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğunun Belirtileri

Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB) olan çocuk yaşıtlarına göre;

§  Kıpır kıpırdır, aşırı hareketlidir, yerinde oturmakta güçlük çeker,

§  Çok konuşur, sıklıkla ne söylendiğini dinlemez, Kendine söylenileni dinlemiyormuş izlenimi verir, sınıfta sorulara sırasını beklemeden cevap verir, yönergeleri (kendisinden istenilenleri) takip etmede güçlük çeker,

§  Sessizce oynamada güçlüğü vardır,

§  Oyunlarında sırasını beklemekte güçlük çeker,

§  Başladığı işi devam ettirmeme,ya da bırakıp yenisine geçme isteği.(Maymun İştahlı Olmak)

§  Dikkatini sürdürmede güçlük çeker, dikkati dış uyaranlar tarafından çabuk dağılır,

§  Sıklıkla bir şeylerini kaybeder,

§  Tehlikeli etkinliklerle uğraşır, sonunu düşünmeden hareket eder.

§  Bahane uydurup ders çalışmak istemez,verilen ödevleri unutur.

* Bu bireylerin yaş ve zekâ düzeyine göre dikkat süreleri daha kısadır. Bu durum çocuğun, aile ve okul yaşantısında önemli sorunları beraberinde getirmektedir.

C) Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu Olan Çocukların Teşhisi;

Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu teşhisi; tıbbi, psikolojik ve eğitsel değerlendirme sonuçlarına göre çocuk-ergen ruh sağlığı ve hastalıkları kliniğinde konulur. Tıbbi tanı dikkate alınarak, rehberlik ve araştırma merkezlerindeki psikolojik ve eğitimsel değerlendirmeye göre çocuğun eğitimsel gereksinimlerine karar verilerek eğitim programı düzenlenmektedir.

1.     D) Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu Olan Çocukların Eğitimi;

Dikkat eksikliği ve hiperkativite bozukluğu olan çocuklar, özel gereksinimli öğrenciler kapsamına girmektedir. Özel gereksinimli öğrencilerin eğitiminde, özel eğitim önlemlerinin alınması gerekmektedir. Bu sorunu olan öğrencilerin eğitimi, özel eğitim ilke, yöntem ve tekniklerine göre yapılmalıdır.

Dikkat ve hiperaktivite bozukluğu olan çocukların eğitiminde, tıbbi ve psiko-sosyal desteklerle birlikte eğitsel düzenlemeleri içeren çok yönlü bir programın hazırlanması gerekmektedir. Bu program, DEHB olan öğrencilerin okul başarısı ile sosyal uyum düzeylerini yükseltmektedir. Bu programın içeriği;

§  Öğretmen, okul personeli ve akran eğitimi ile birlikte aile eğitimini,

§  Uzman hekim tarafından gerekli görüldüğü taktirde ilaç tedavisiyle desteklenmesini,

§  Eğitim-öğretim ortamları ve programlarının yapılandırılmasını,

§  Dikkat toplama eğitimini,

§  Sosyal beceri eğitimini kapsamaktadır.

E) Dikkat ve Hiperaktivite Bozukluğu Olan Çocukların Anne-Babalarına Yönelik Öneriler;

§  Bu çocukların eğitim ve tedavisinde erken tanı çok önemlidir.

§  Çocuğun eğitim ve tedavisi, aile-okul-hekim işbirliği içinde yürütülmelidir.

§  Çocuğun eğitiminde kaydettiği gelişmeler için, sınıf öğretmeni ve okul psikolojik danışmanı ile iletişim halinde bulunulmalıdır.

§  Bu çocuklar aşırı hareketlilik ve dikkat sorunlarından dolayı daha fazla yetişkinlerin kontrolüne gereksinim duyarlar ancak bu kontrol çocuktan gelen mesajlara duyarlı olunarak ve çocuğa baskı yapılmadan sağlanmalıdır,

§  Çocukla çatışma ve güç mücadelelerine girmemek için, cezalandırıcı ve tutarsız disiplin anlayışı yerine çocuğun olumlu davranışlarını ödüllendirici ve sınırları belirleyici bir disiplin anlayışı benimsenmelidir,

§  Çocukla kurulan iletişimde mesajlarda kesin sınırlar olmalıdır. Kurallar ve beklentiler hakkında açık mesajlar (hayır’ın anlamı hayır olmalıdır) verilmelidir. Mesajlar kişiliğe yönelik değil davranış üzerine yöneltilmeli, doğrudan ve belirgin ifadeler kullanılmalı, istendik davranışlar övgülerle desteklenmelidir,

§  Çocuktan bir görevi yerine getirmesi istenirken, sık tekrarlama ve hatırlatma kısır döngüsüne girilmemelidir. Söylenilenin anlaşılıp-anlaşılmadığını, duyulup duyulmadığını çocuğun kendi sözcükleriyle tekrar etmesi (sözel mesajın tekrarı) istenmelidir. Çocuktan bir şey istenilirken çocuğun dikkati çekilmeli, gözlerinin içine bakılmalı ve basit, anlaşılır isteklerde bulunulmalıdır.

§  Çocuğun hevesini arttırmak için cesaretlendirici/yüreklendirici (ödev yaparken, oluyor veya yapabiliyorsun) mesajlar kullanılmalıdır. Bu mesajlar çocuğunuzun daha çok sorumluluk almasında etkili olacaktır. Bu mesajlar gelişmeyi, bağımsızlığı, işbirliğini, istendik davranışların kazanılmasını destekleyecektir,

§  Çocuğa ne yapmamasından çok ne yapması gerektiği söylenmeli ve gösterilmelidir. Nasıl davranması konusunda model olunmalıdır. Bağımsız baş etme becerisinin kazandırılması yada çocuğun istenmeyen davranışının ardından, doğru davranışın öğretilmesi için örnek olunmalı, tekrar denemesine izin verilmelidir. Nasıl yapacakları gösterilerek hatalarını düzeltme konusunda yardım edilmelidir,

§  Çocuk istenmeyen davranışı devam ettirmekte direnirse, sınırlanmış seçeneklerden (Topunla evin içinde değil, ön veya arka bahçede oynayabilirsin) oluşan mesaj iletilmelidir. Çocuğunuz sınırlandırılmış seçeneğe tamam dediği halde bunu uygulamazsa kuralları destekleyen mantıksal bir sonuç (davranışşal sonuç) önerilebilir (Topunla evin içinde değil, ön veya arka bahçede oynayabilirsin denildiği halde buna uymadıysa bir süre için topunu alınabilir).

§  Aile içindeki davranış kuralları açıkça ve kısaca belirlenmeli, çocuğa kurallar net olarak açıklanmalıdır. Çocuk, kurallara uyduğu zaman ödüllerin, kuralları ihlal ettiği zaman ise sonuçların neler olacağını önceden bilmelidir. Bu kurallar yazılmalı ve sonuçları çocuğun kolaylıkla görebileceği bir yere asılmalı veya yapıştırılmalıdır. Okul öncesi çocuklar için ise; yazı yerine resimler çizilmelidir.

§  Çocuk için günlük bir program yapılmalıdır. Çünkü bu sorunu olan çocukların, yönlendirilmeye ihtiyaçları vardır. Belirli bir sırada yapması gereken işler varsa, neyi ne zaman yapacağını programa bakarak saptayacaktır. Eğer programda bir değişiklik olacaksa ona önceden haber vermek gerekir. Hazırlanan program bir tahtaya veya kağıda yazılmalı ve çocuğun görebileceği bir yere asılmalıdır. Ailelerin çocukları için hazırlayabilecekleri bir örnek program aşağıda verilmektedir:Çocuğun olumlu davranışları ödüllendirilmeli (övgüyle, güzel cümlelerle, gülümseyerek ve sırtını sıvazlayarak) kabul edilebilir düzeydeki olumsuz davranışları ise görmezlikten Arka arkaya yapılan olumsuz davranışlardan bazıları görmezden gelinerek çocuğa sıkça hayır demekten veya yapma demekten kaçınılmalıdır.

§  Çocuğun ders çalışırken düzenli olarak aynı yerde olabileceği bir çalışma köşesi düzenlenmelidir. Bu yer gürültülü bir pencere önü ya da evin salonu veya oturma odası gibi hareketli bir yer olmamalıdır. Ancak aydınlık ve sessiz bir köşe tercih edilmelidir.

§  Çocuğun boş zamanlarını değerlendirmek için, ona özel zaman ayrılmalıdır. Bu zaman diliminde çocukla birlikte hikaye okuyabilir, kütüphaneye gidebilir (ilgilerine göre kitap seçimi), spor yapabilir (koşu, yüzme, bisiklet, balık avlama, futbol), hobiler (yemek pişirme, el işleri) ve oyunlar (bilgisayar, dama, satranç, lego, akıllı düğmeler, bulmacalar, resimdeki yanlışlıkları bulma, noktaları birleştirme ve labirent) oynayabilirsiniz. Çocuğa sevginizi ve ilgilinizi göstermek için ona sarılarak, dokunarak, okşayarak fiziksel temas sağlanmalıdır.

§  Çocuğun egzersiz  ya da spor yapması konusunda fırsatlar oluşturun.Fiziksel aktivite ve egzersiz konsantrasyon ve sosyal beceriler geliştirmede faydalıdır.

§  Çocuğun dengeli beslenme ve uyku düzenine dikkat edilmeli.Sabah kahvaltısı,et,süt,yumurta ve balık türü yiyeceklere önem verilmeli.Yatma ve kalkma saati belli olmalıdır.

                                                                                                                        Rehberlik Servisi